ماه رمضان(فضیلت ها)

رمضان» در لغت از «رمضاء» به معنای شدت حرارت گرفته شده و به معنای سوزانیدن می باشد.⁽¹⁾ چون در این ماه گناهان انسان بخشیده می شود، به این ماه مبارک رمضان گفته اند.

پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «انما سمی الرمضان لانه یرمض الذنوب؛⁽²⁾ ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را می سوزاند.»

رمضان نام یکی از ماه های قمری و تنها ماه قمری است که نامش در قرآن آمده است و یکی از چهار ماهی است که خداوند متعال جنگ را در آن حرام کرده است.(مگر جنبه دفاع داشته باشد.)

در این ماه کتاب های آسمانی قرآن کریم، انجیل، تورات، صحف و زبور نازل شده است.⁽³⁾

این ماه در روایات اسلامی ماه خدا و میهمانی امت پیامبر اکرم(ص) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در این ماه در نهایت کرامت و مهربانی پذیرایی می کند؛ پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «ماه رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است،⁽⁴⁾ هر کس همه این ماه را روزه بگیرد بر خدا واجب است که همه گناهانش را ببخشد، بقیه عمرش را تضمین کند و او را از تشنگی و عطش دردناک روز قیامت امان دهد.»⁽⁵⁾

این ماه، در میان مسلمانان از احترام، اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار و ماه سلوک روحی آنان است و مؤمنان با مقدمه سازی و فراهم کردن زمینه های معنوی در ماه های رجب و شعبان هر سال خود را برای ورود به این ماه شریف و پربرکت آماده می کنند، و با حلول این ماه با شور و اشتیاق و دادن اطعام و افطاری به نیازمندان، شب زنده داری و عبادت، تلاوت قرآن، دعا، استغفار، دادن صدقه، روزه داری و... روح و جان خود را از سرچشمه فیض الهی سیراب می کنند.

فضائل ماه رمضان

گرچه ذکر تمام فضائل ماه مبارک رمضان از حوصله این مقال خارج است؛ ولی پرداختن و ذکر برخی از فضائل آن از نظر قرآن و روایات اسلامی خالی از لطف نیست.

1. برترین ماه سال

ماه مبارک رمضان به جهت نزول قرآن کریم در آن و ویژگی های منحصری که دارد در میان ماه های سال قمری برترین است؛ قرآن کریم می فرماید: «ماه رمضان ماهی است که قرآن برای هدایت انسان ها در آن نازل شده است.»⁽⁶⁾

پیامبر گرامی(ص) درباره ماه رمضان می فرماید: «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب هایش بر همه شب ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته اید، نفس های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است.... بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می کند... .»⁽⁷⁾

2. نزول کتب آسمانی در این ماه

تمام کتب بزرگ آسمانی مانند: قرآن کریم، تورات، انجیل، زبور، صحف در این ماه نازل شده است. حضرت امام صادق(ع) می فرماید: «کل قرآن کریم در ماه رمضان به بیت المعمور نازل شد، سپس در مدت بیست سال بر پیامبر اکرم(ص) و صحف ابراهیم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجیل در روز سیزدهم ماه رمضان و زبور در روز هیجدهم ماه رمضان نازل شد.»⁽⁸⁾

3. توفیق روزه

در ماه رمضان خداوند متعال توفیق روزه داری را به بندگانش داده است؛ «پس هر که ماه [رمضان] را درک کرد، باید روزه بگیرد.»⁽⁹⁾

انسان افزون بر جنبه مادی و جسمی، دارای بُعد معنوی و روحی هم هست و هر کدام در رسیدن به کمال مطلوب خود، برنامه های ویژه را نیاز دارند، یکی از برنامه ها برای تقویت و رشد بُعد معنوی، تقوا و پرهیزگاری است؛ یعنی اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوی رشد و پرورش دهد و به طهارت و کمال مطلوب برسد، باید هوای نفس خود را مهار کند و موانع رشد را یکی پس از دیگری بر دارد و خود را سرگرم لذت ها و شهوات جسمی نکند. یکی از اعمالی که در این راستا مؤثر و مفید است روزه داری است، قرآن کریم می فرماید: «... ای افرادی که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شد، همان گونه که بر پیشینیان از شما نوشته شده، تا پرهیزگار شوید.»⁽¹⁰⁾

برخی از فواید و فضائل روزه:

الف. تقویت تقوا، پرهیزگاری و

اخلاص؛⁽¹¹⁾ امام صادق(ع) می فرماید: خداوند متعال فرموده: «روزه از من است و پاداش آن را من می دهم.»⁽¹²⁾

حضرت فاطمه(س) می فرماید: «خداوند روزه را برای استواری اخلاص، واجب فرمود.»⁽¹³⁾

ب. مانع عذاب های دنیوی و اخروی:

امام علی(ع) می فرماید: «روزه روده را باریک می کند گوشت را می ریزد و از گرمای سوزان دوزخ دور می گرداند.»⁽¹⁴⁾

پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «روزه سپری در برابر آتش است.»⁽¹⁵⁾

ج. آرامش روان و جسم:

روزه داری روح و روان و قلب و دل و نیز جسم را آرامش داده و باعث سلامتی روح و تندرستی جسم می شود.

پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «روزه بگیرید تا سالم بمانید.»

باز می فرماید: «معده خانه تمام دردها و امساک [روزه [بالاترین داروهاست.»⁽¹⁶⁾

حضرت امام باقر(ع) می فرماید: «روزه و حج آرام بخش دلهاست.»⁽¹⁷⁾

حضرت علی(ع) می فرماید: «خداوند بندگان مؤمن خود را به وسیله نمازها و زکات و حدیث در روزه داری روزه های واجب [رمضان[ برای آرام کردن اعضا و جوارح آنان، خشوع دیدگانش و فروتنی جان هایشان و خضوع دلهایشان حفظ می کنند.»⁽¹⁸⁾

امروزه در علم پزشکی و از نظر بهداشت و تندرستی نیز در جای خود ثابت شده که روزه داری تأثیرهای فراوانی بر آرامش روح و روان و سلامتی جسم و بدن دارد، دفع چربی های مزاحم، تنظیم فشار، قند خون، و... نمونه آن است.⁽¹⁹⁾

د. مانع نفوذ شیطان:

امام علی(ع) به پیامبر اکرم(ص) عرض کرد: یا رسول الله! چه چیزی شیطان را از ما دور می کند؟ پیامبرگرامی(ص) فرمود: روزه چهره او را سیاه می کند و صدقه پشت او را می شکند.»⁽²⁰⁾

بنابراین، روزه مانع نفوذ شیطان های جنی و انسی شده و وسوسه های آنان را خنثی می کند.

ه . مساوات بین غنی و فقیر:

انسان روزه دار در هنگام گرسنگی و تشنگی، فقرا و بینوایان را یاد می کند و در نتیجه به کمک آن ها می شتابد. حضرت امام حسن عسگری(ع) درباره علت وجوب روزه می فرماید: «تا توانگر درد گرسنگی را بچشد و در نتیجه به نیازمند کمک کند.»⁽²¹⁾

و. احیاء فضائل اخلاقی

حضرت امام رضا(ع) درباره علت وجوب روزه می فرماید: «تا مردم رنج گرسنگی و تشنگی را بچشند و به نیازمندی خود در آخرت پی ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگی و تشنگی خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدین سبب مستحق ثواب شود،... روزه موجب خودداری از شهوات است، نیز تا روزه در دنیا نصیحت گر آنان باشد و ایشان را در راه انجام تکالیفشان رام و ورزیده کند و راهنمای آنان در رسیدن به اجر باشد و به اندازه سختی، تشنگی و گرسنگی که نیازمندان و مستمندان در دنیا می چشند پی ببرند و در نتیجه، حقوقی که خداوند در دارایی هایشان واجب فرموده است، به ایشان بپردازند... .»⁽²²⁾

و... .

4. وجود شب قدر در این ماه

شب قدر از شب هایی که برتر از هزار ماه است و فرشتگان در این شب به اذن خدا فرود می آیند و جمیع مقدرات بندگان را در طول سال تعیین می کنند⁽²³⁾ و وجود این شب در این ماه مبارک نعمت و موهبتی الهی بر امت پیامبر گرامی اسلام(ص) است و مقدرات یک سال انسان ها (حیات، مرگ، رزق و...) براساس لیاقت ها و زمینه هایی که خود آنها به وجود آورده اند تعیین می شود و انسان در چنین شبی با تفکر و تدبر می تواند به خود آید و اعمال یک سال خود را ارزیابی کند و با فراهم آوردن زمینه مناسب بهترین سرنوشت را برای خود رقم زند.⁽²⁴⁾

حضرت امام صادق(ع) می فرماید: «تقدیر مقدرات در شب نوزدهم و تحکیم آن در شب بیست و یکم و امضاء آن در شب بیست و سوم است.»⁽²⁵⁾

5. بهار قرآن

نظر به این که قرآن کریم در ماه مبارک رمضان نازل شده و تلاوت آیات آن در این ماه فضیلت بسیاری دارد، در روایات اسلامی، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن یاد شده است؛ چنان که حضرت امام باقر(ع) می فرماید: «هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.»⁽²⁶⁾

یک نکته!

بدیهی است فضائل و ثواب هایی که برای ماه مبارک رمضان و روزه داری ذکر شده و به برخی از آن ها اشاره شد، از آنِ کسانی است که حقیقت آن را درک کنند و به محتوای آن عمل و در گفتار و کردار به کار گیرند و به آن ها جامه عمل بپوشانند. چنان در روایات اسلامی برای روزه داری آدابی ذکر شده و کسانی که صرفاً تلاوت قرآن می کنند، ولی به آیات و احکام آن عمل نمی کنند و یا آن که از روزه داری تنها رنج گرسنگی و تشنگی را می کشند و بوسیله گناه، تأثیر روزه را از بین می برند و ماه مبارک رمضان و فضای معنوی آن تأثیری بر اشخاصی بر جای نمی گذارد، مورد نکوهش قرار گرفته اند.

چنان که پیامبر اکرم(ص) به زنی که با زبان روزه کنیز خود را دشنام می داد فرمود: چگونه روزه داری و حال آن که کنیزت را دشنام می دهی؟! روزه فقط خودداری از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه خداوند آن را علاوه بر این دو، مانع کارها و سخنان زشت که روزه را بی اثر می کنند قرار داده است، چه اندکند روزه داران و چه بسیارند کسانی که گرسنگی می کشند.»⁽²⁷⁾

حضرت امام سجاد(ع) در دعای حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض می کند: به وسیله روزه این ماه یاریمان ده تا اندام های خود را از معاصی تو نگه داریم و آن ها را به کارهایی گیریم که خشنودی تو را فراهم آورد، تا با گوش هایمان سخنان بیهوده نشنویم و با چشمانمان به لهو و لعب نشتابیم و تا دستمانمان را به سوی حرام نگشاییم و با پاهایمان به سوی آن چه منع شده ره نسپاریم و تا شکمهایمان جز آن چه را تو حلال کرده ای در خود جای ندهد و زبان هایمان جز به آن چه تو خبر داده ای و بیان فرموده ای گویا نشود... .»⁽²⁸⁾

بنابراین، در ماه مبارک باید تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توکل و توسل از اهل بیت(ع) و عمل به دستورها و احکام قرآن کریم و دوری از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعی، عبادت، شب زنده داری، درک فضیلت شب قدر و... فضیلت ماه مبارک رمضان را درک کرد و از آن در راستای رسیدن به کمال حرکت کرد و باید در این ماه به گونه ای خودسازی کرد که با اتمام ماه مبارک تأثیر و فواید آن در روح و جان افراد باقی باشد و اثر آن تا ماه رمضان سال بعد ماندگار باشد.

پی نوشت ها:ـــــــــــــــــــــــ

1. مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانی، ص 209، دارالکتاب العربی، بیروت.

2. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 55، ص 341، مؤسسه الوفاء، بیروت.

3. ر.ک: الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج 2، ص 628، دارالکتب الاسلامیة، تهران.

4. وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج 2، ص 628، دارالکتب الاسلامیة، تهران.

5. ...

6. سوره بقره، آیه 185.

7. ر.ک: وسائل الشیعه، همان، ج 10، ص 313.

8. ر.ک: الکافی، همان، ج 2 ،ص 628.

9. سوره بقره، آیه 185.

10. سوره بقره، آیه 183.

11. همان.

12. میزان الحکمة، محمد محمدی ری شهری، ترجمه: حمیدرضا شیخی، ج 7، ص 3207، مؤسسه دارالحدیث، قم.

13. همان، ص 3209.

14. همان.

15. همان.

16. همان.

17. همان.

18. همان.

19. تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران، ج 1 ،ص 631، دارالکتب الاسلامیة، تهران.

20. مستدرک الوسائل، محدث نوری، ج 7، ص 154، مؤسسه آل البیت، قم.

21. میزان الحکمة، همان.

22. همان، ص 3209.

23. سوره قدر، آیه 1 ـ 5.

24. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج 18، ص 132؛ ج 19، ص 90، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم.

25. وسائل الشیعه، همان، ج 10، ص 354.

26. وسائل الشیعه، همان، ج 6، ص 203.

27. الکافی، همان، ج 4، ص 87.

28. الصحیفة السجادیة، امام سجاد(ع) ص 186، دفتر نشر الهادی، قم.

تلگراف کشی (عصر قاجار)

انتشار اخبار اختراع وسیله ارتباطی جدیدی با نام تلگراف در اروپا باعث شد ناصرالدین شاه قاجار دستور دهد خطی برای ارتباط تلگرافی در ایران نیز راه‌اندازی و مورد استفاده قرار گیرد و چیزی نگذشت که همین وسیله به مهمترین ابزار ارتباطی زمان خود تبدیل شد.  

به گزارش مجله تاریخ فرادید، "عباسعلی خان دنبلی" را اولین کسی می دانند که در ایران زبان مورس را آموخت و به عنوان اولین تلگرافچی نخستین ارتباط تلگرافی در ایران میان مدرسه دارالفنون و کاخ گلستان را برای شاه قرائت کرد. پیامی که ان روز عباسعلی خان برای شاه قرائت کرد این بود: «منت خدای را عزّ وجلّ که طاعتش موجب قربت است و به شکراندرش مزید نعمت …»

 

خطوط تلگراف در ایران به سال 1234 هجری شمسی بیش از یک دهه بعد از اروپا و امریکا مابین کاخ گلستان و مدرسه دارالفنون کشیده شد و با توجه ویژه ناصرالدین شاه به سرعت توسعه یافت. انگلیس که در آن زمان به دنبال تکمیل خط تلگراف اروپا به هندوستان بود برای کشیدن خط تلگراف در ایران پیش قدم شد و در سال 1241 هجری شمسی با دولت ایران قراردادی منعقد کرد. بر اساس این قرارداد یک رشته سیم از راه مدیترانه به خانقین کرمانشاه، همدان، تهران، اصفهان، شیراز، کرمان و بندر بوشهر کشیده شد و علاوه‌ بر این خطوط با عقد قراردادى دیگر در سال 1244 هجری شمسی خط تلگراف به سوى اروپا و شبه‌قاره هند پیوند خورد. در آن زمان در روزنامه وقایع اتفاقیّه اخبار و گزارشات مربوط به این تکنولوژی جدید با تعابیری چون چرخ الماس، چرخ آتشی، سیم آهن، راه سیم آهن، چرخ صاعقه و سیم صاعقه کار می‌شد.

عباسعلی خان دنبلی که اولین تلگراف تاریخ ارتباطات ایران را برای شاه قرائت کرده بود به عنوان اولین تلگرافچی به استخدام اداره پست و تلگراف درآمد و همزمان با گسترش خطوط تلگراف در ایران از سوی این اداره به نقاط مختلف کشور اعزام می شد. سبزوار، خویی، کرمان، کرمانشاه و خراسان نقاطی بود که وی مدتی را در آنجا به عنوان تلگرافچی مشغول به کار بود. در آن زمان وظیفه تلگرافچیان این بود که بطور مرتب اوضاع شهر خود را به دربار گزارش کنند برای همین کسانی که برای این کار انتخاب می شدند معمتد دربار بودند و فرستاده شخص شاه به شهرهای مختلف به حساب می آمدند. گزارش های تلگرافچی ها به دربار که معمولا محرمانه هم بود شامل تمامی اتفاقات مهمی بوده که در شهر رخ می‌داد.

عکس های زیر که برای نخستین بار منتشر می شود از مجموعه عکس های "سر پرسی سایکس" مستشار نظامی بریتانیا در کرمان انتخاب شده و مربوط به زمانی است که احتمالا بر اساس قرارداد منعقد شده مابین ایران و انگلیس خطوط تلگراف به سمت کرمان کشیده می شود. این عکس ها که تاریخ دقیق و عکاس آنها مشخص نیست از مراحل سیم کشی و بلند کردن تیرهای تلگراف برای دایر کردن تلگرافخانه کرمان عکاسی شده است و از معدود منابع مصور از ورود تلگراف به ایران به شمار می‌رود.

تبریک نیمه شعبان

هر کس امشب را با منزه داشتن خداوند (تسبیح)، ذکر یگانگی او ، یاد بزرگی او(تکبیر)، راز و نیاز با او (دعا)، نماز، خواندن قرآن، نمازهای مستحب و آمرزش خواهی (استغفار) صبح کند، بهشت جایگاه و منزل او خواهد بود و خداوند همه آنچه را که پیش از این انجام داده و یا بعد از این انجام می‏دهد، خواهد بخشید..  نیمه شعبان علاوه بر اینکه روز و زمان خجسته میلاد امام عصر(عج) است، فرصت معنوی مناسب و ارزشمندی برای راز و نیاز با خالق هستی و نزدیکی هرچه بهتر و بیشتر به معبود و کسب برکات الهی است . این شب از چنان اهمیتی برخوردار است که هم ردیف و هم پای شبهای قدر قرار دارد و از این موقعیت می توان چون شبهای قدر ماه مبارک رمضان، برای کسب خیرات و برکات معنوی بهره برد و نهایت تلاش را برای کسب فیض داشت. از پیامبر اکرم در این زمینه روایتهای بسیاری نقل شده از جمله اینکه: شب نیمه شعبان در خواب بودم که جبرئیل به بالین من آمد و گفت: ای محمد چگونه در این شب خوابیده‏ای؟ پرسیدم: ای جبرئیل مگر امشب چه شبی است؟ گفت: شب نیمه شعبان است. برخیز ای محمد، پس مرا از جایم بلند کرد و به سوی بقیع برد، در آن حال گفت: سرت را بلند کن امشب درهای آسمان گشوده می‏شوند، درهای رحمت باز می‏گردند و همه درهای خشنودی، آمرزش، بخشش، بازگشت، روزی، نیکی و بخشایش نیز گشوده می‏شوند. ... ای محمد، هر کس امشب را با منزه داشتن خداوند (تسبیح)، ذکر یگانگی او ، یاد بزرگی او(تکبیر)، راز و نیاز با او (دعا)، نماز، خواندن قرآن، نمازهای مستحب و آمرزش خواهی (استغفار) صبح کند، بهشت جایگاه و منزل او خواهد بود و خداوند همه آنچه را که پیش از این انجام داده و یا بعد از این انجام می‏دهد، خواهد بخشید... .(1) پرسشی که با مطالعه روایتهای بالا به ذهن خطور می‏کند این است که چرا با این که در بسیاری از روایات تصریح شده که تعیین زمان مرگ مردمان و تقسیم روزی آنها در شب قدر و در ماه مبارک رمضان صورت می‏گیرد، در دو روایت یاد شده شب نیمه شعبان به عنوان زمان تقدیر امور مزبور ذکر شده است؟ مرحوم سید بن طاووس ( 664 قمری) در پاسخ به این پرسش که تفاوت شبهای قدر و شب نیمه شعبان برای تعیین سرنوشت چیست، گفته است: "شاید مراد روایات مزبور این باشد که تعیین زمان مرگ و تقسیم‏روزی به صورتی که احتمال محو و اثبات آن وجود دارد، در شب نیمه شعبان صورت می‏گیرد اما تعیین حتمی زمان مرگ و یا تقسیم حتمی روزیها در شب قدر انجام می‏شود و شاید مراد آنها این باشد که در شب نیمه شعبان امور مزبور در لوح محفوظ تعیین و تقسیم می‏شوند، ولی تعیین و تقسیم آنها در میان بندگان در شب قدر واقع می‏شود. این احتمال هم وجود دارد که تعیین و تقسیم امور یاد شده در شب قدر و شب نیمه شعبان صورت گیرد، به این معنا که در شب نیمه شعبان وعده به تعیین و تقسیم امور مزبور در شب قدر داده می‏شود. به عبارت دیگر اموری که در شب قدر تعیین و تقسیم می‏گردند، در شب نیمه شعبان به آنها وعده داده می‏شود. همچنان که اگر پادشاهی در شب نیمه شعبان به شخصی وعده دهد که در شب قدر مالی را به او می‏بخشد ... (2) کمیل بن زیاد از یاران امام علی (ع) چنین روایت می‏کند که: در مسجد بصره نزد مولایم امیرالمومنین نشسته بودم و گروهی از یاران آن حضرت نیز حضور داشتند، در این میان یکی از ایشان پرسید: معنای این سخن خداوند که: فیها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب هر امری با حکمت معین و ممتاز می‏گردد،(سوره دخان، آیه 44)چیست؟ حضرت فرمودند: "قسم به کسی که جان علی در دست اوست همه امور نیک و بدی که بر بندگان جاری می‏شود، از شب نیمه شعبان تا پایان سال، در این شب تقسیم می‏شود. هیچ بنده‏ای نیست که این شب را احیاء دارد و در آن دعای خصر بخواند، مگر آن که دعای او اجابت شود.» پس از آن که امام از ما جدا شد، شبانه به منزلش رفتم. امام پرسید: چه شده است ای کمیل؟ گفتم ای امیرمومنان آمده‏ام تا دعای خصر را به من بیاموزی، فرمود: بنشین ای کمیل هنگامی که این دعا را حفظ کردی خدا را در هر شب جمعه، یا در هر ماه یک شب، یا یک بار در سال یا حداقل یک بار در طول عمرت، با آن بخوان، که خدا تو را یاری و کفایت می‏کند و تو را روزی می‏دهد، و از آمرزش او برخوردار می‏شوی، ای کمیل به خاطر زمان طولانی که تو با ما همراه بوده‏ای بر ما لازم است که درخواست تو را به بهترین شکل پاسخ دهیم، آنگاه دعا را چنین انشاء فرمود...[متن دعای کمیل] (3) امیرمومنان علی (ع) در روایتی دیگر در فضیلت شب نیمه شعبان چنین می‏گوید: در شگفتم از کسی که چهار شب از سال را به بیهودگی بگذراند: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و اولین شب از ماه رجب... .(4) از امام صادق (ع) روایت شده که پدر بزرگوارشان در پاسخ کسی که از فضیلت شب نیمه شعبان از ایشان پرسیده بود فرمودند: این شب برترین شبها بعد از شب قدر است، خداوند در این شب فضلش را بر بندگان جاری می‏سازد و از منت خویش گناهان آنان را می‏بخشد، پس تلاش کنید که در این شب به خدا نزدیک شوید. همانا این شب، شبی است که خداوند به وجود خود سوگند یاد کرده که در آن درخواست کننده‏ای را، مادام که درخواست گناه نداشته باشد، از درگاه خود نراند. این شب، شبی است که خداوند آن را برای ما خاندان قرار داده است، همچنان که شب قدر را برای پیامبر ما قرار داده است. پس بر دعا و ثنای بر خداوند تعالی بکوشید، که هر کس در این شب صد مرتبه خداوند را تسبیح گوید، صد مرتبه حمدش را بر زبان جاری سازد، صد مرتبه زبان به تکبیرش گشاید و صد مرتبه ذکر یگانگی (لا اله الا الله) او را به زبان آورد، خداوند از سر فضل و احسانی که بر بندگانش دارد، همه گناهانی را که او انجام داده بیامرزد و درخواستهای دنیوی و اخروی او را برآورده سازد، چه درخواستهایی که بر خداوند اظهار کرده و چه درخواستهایی که اظهار نکرده و خداوند با علم خود بر آنها واقف است... .(5) در یکی از دعاهایی که در شب نیمه شعبان وارد شده است چنین می خوانیم: اللهم بحق لیلتنا هذه و مولودها و حجتک و موعودها التی قرنتَ إلی فضلها فضلاً فتمت کلمتک صدقا و عدلاً لامبدل لکلماتک... ؛ بار خدایا تو را می‏خوانیم به حق این شب و مولود آن، و به حق حجتت و موعود این شب، که فضیلتی دیگر بر فضیلت آن افزودی و سخن تو از روی راستی و عدالت به حد کمال رسیده و هیچ کس را یارای تبدیل و تغییر سخنان تو نیست.(6) ...... 1 . ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، ص 212; المجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج98، ص413. 2 . همان، ص214. 3 . ابن طاووس، علی بن موسی، همان ص 220. 4 . مجلسی، محمد باقر، تفسیرالمیزان، ج94 ص87، ح12. 5 . ابن طاووس، علی بن موسی، همان، ص209; المجلسی، محمد باقر، همان، ج94، ص85، ح5; الصدوق، محمد بن علی بن الحسین، همان ج2، ص424، ح1. 6. ابن طاووس، همان ص219.

هتل کتابخانه

لیزنا، گاهی دور/گاهی نزدیک ۱۱۹) مجتبی ملکی، کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی: چندی پیش با افرادی مصاحبه‌ای انجام دادم. یکی از سوال‌هایی که از آنها پرسیدم این بود: حالت و موقعیت شما در هنگام مطالعه چگونه است؟ این افراد جواب‌های مختلفی دادند. برخی از آنها دوست داشتند نشسته مطالعه کنند، برخی دیگر درازکشیده راحت‌تر بودند، بعضی‌ از آنها نیاز به یک میز تحریر کوچک داشتند اما برخی دیگر زیرانداز نرم و پشتی مناسب را بیشتر ترجیح می‌دادند. در خلال تحلیل صحبت‌ها، ذهنم  درگیر مطلبی شد. این مشغولی ذهن نیز مصادف بود با ایام نوروز و سفر. در ذهن طرح هتل‌کتابخانه‌ای را می‌پروراندم. با جست‌و‌جویی که انجام دادم، متوجه شدم چنین هتلی در شهر نیویورک وجود دارد(libraryhotel, ۲۰۱۴). در اینجا بنا ندارم که چگونگی این هتل را بیان کنم. در نظر دارم طرحی را که در ذهنم وجود دارد، بیان کنم. می‌خواهم حداقل فرصت کمی خیال‌پردازی را به خودمان بدهیم. به امید اینکه همکاران در جهت تکمیل طرح، نظر‌های خود را بیان کنند.

مهمانان به محض ورود با سرسرای هتل مواجه می‌شوند. هتل‌کتابخانه سرسرای بزرگی دارد. اولین چیزی که به چشم می‌آید، قفسه‌های کتابی است که دور تا دور سرسرا چیده شده‌اند. قفسه‌ها از جنس چوب و به رنگ قهوه‌ای هستند. در همه جای این هتل، کتاب و منابع خواندنی در دسترس است. حتی در ساخت بنای آن نمادهایی از کتاب و منابع خواندنی به کار رفته است. در رنگ آمیزی فضاهای مختلف هتل سعی شده است از طیف‌های متفاوت رنگ سبز استفاده شود. در سرسرا از وسایل زیبا و لوکس استفاده می‌شود. ترکیب رنگ سبز پارچه مبل‌ها با رنگ قهوه‌ای سوخته چوب، زیبایی و آرامش خاصی ایجاد می‌کند. مبلمان لابی باید چیدمان راحت و مناسبی داشته باشند. پس از ورود و گذشتن از روی فرش دستبافت کاشان به قسمت پذیرش می‌رسیم. در این قسمت به غیر از انجام کارهای مربوط به اقامت مسافران خدمات دیگری از قبیل امانت کتاب و خدمات مرجع نیز ارائه می‌گردد. مسافران می‌توانند مهمانداران و کتابداران را با توجه به لباس متحدالشکلی که دارند از یکدیگر تشخیص دهند. مهمانداران لباس سفیدی به تن دارند؛ اما کتابداران مرد کت و شلواری به رنگ سبز آووکادو و پیراهن سفید و کتابداران خانم مانتو و شلوار سبز مغز پسته‌ای و روسری سفید با گلهای ریز سبز رنگ به تن دارند. بر روی لباس آنها اسم و سمتشان نصب شده است. مسافران می‌توانند از بخش پذیرش، کتاب یا منبع مورد نظر خود را درخواست نمایند. در این بخش مهمانان برگه‌هایی را پر می‌کنند. این برگه‌ها حاوی سوالاتی از این قبیل است: چه موضوع‌هایی را برای مطالعه بیشتر می‌پسندید؟ بیشتر آثار کدام نویسنده یا نویسندگان را مطالعه می‌کنید؟ کدام یک از انواع ادبی را دوست دارید؟ این بدان منظور است، زمانی که مهمان به اتاقش راهنمایی می‌شود، کتابدار طبق سلیقه مهمان در قفسه‌های داخل اتاق، کتاب‌های مورد علاقه وی را بگذارد. مهمانان هتل می‌توانند از بخش اطلاعات هتل خدمات مرجع را طلب نمایند. ممکن است محققان مهمان هتل‌کتابخانه باشند. کتابداران باید توانایی لازم را جهت ارائه خدمات مورد نیاز آنها داشته باشند. کتابدار بخش اطلاعات هتل باید در مورد مناطق تاریخی و باستانی و مکان‌های دیدنی آن شهر، کتاب‌ها و یا منابعی را در اختیار مسافران قرار دهد. معمولاً یکی از کتابداران مهمانان را در مکان‌های تاریخی و دیدنی جهت ارائه توضیحات همراهی می‌کند.  این کتابداران باید دست کم به یکی یا دو زبان، غیر از زبان مادری مسلط باشند. آنها باید بتوانند در همایش‌های بین‌المللی نیاز‌های اطلاعاتی مهمانان خارجی را رفع نمایند. این هتل‌کتابخانه می‌تواند پایگاه‌های اطلاعاتی علمی را مشترک شود. مهمانان می‌توانند از این پایگاه‌های اطلاعاتی استفاد کنند. در عین حال کتابداران باید با پایگاه‌های اطلاعاتی علمی رایگان آشنا باشند. در سراسر هتل اینترنت بی‌سیم در دسترس مهمانان قرار دارد.

لابی هتل به وسیله پله به کتابخانه مرکزی هتل متصل شده است. طرح این پله به صورت مارپیچ همراه با جای پاهایی به شکل کتاب است. این کتابخانه خدمات خود را به عموم مردم ارائه می‌دهد. مهمانان هتل‌کتابخانه می‌توانند منابع مورد نیاز خود را به امانت ببرند. آنها می‌توانند کتاب‌های مورد علاقه‌شان را از کتابخانه به امانت بگیرند و در قفسه اتاق جای دهند. البته اگر مهمانان کتابی را نیاز داشتند که در هتل موجود نبود، هتل‌کتابخانه از آنجایی که با کتابخانه‌های شهر در ارتباط نزدیک است، کتاب مورد نظر از طریق پیک دریافت می‌گردد و در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد.

این هتل شامل ۱۰ طبقه است. در هر طبقه ۱۰ اتاق وجود دارد. سر در هر اتاق اسم یکی از علماء، دانشمندان، فلاسفه، مهندسان، مخترعان، هنرمندان و پزشکان به نام خودمان حک شده است. در هر اتاق علاوه بر امکانات معمول یک هتل، قفسه‌های پر از کتاب موجود است. در عسلی کنار تخت نیز چندین رمان یافت می‌شوند. تراس اتاق رو به منظره‌ای پر از درخت و بوته‌های یاس است. وجود میز و صندلی در کنار گلدان‌های گل مرجان فضای مناسبی را برای بدست آوردن آرامش جهت مطالعه به وجود می‌آورد. در حمام هر اتاق و در استخر و سونای هتل کتاب‌هایی از جنس پلاستیک وجود دارند. این کتاب‌ها با وجود آب و رطوبت هرگز از بین نمی‌روند. در بخش کافه تریا و یا قسمت سالن صبحانه و یا چایخانه روزنامه و نشریات مختلف در دسترس مهمانان قرار دارند. مهمانان در کنار صبحانه‌ای که صرف می‌کنند، می‌توانند با مطالعه روزنامه از مسائل مختلف روز باخبر شوند. شب هنگام در قسمت تالار هتل برنامه‌های شاد و مسابقات مختلف برگزار می‌گردد. در ابتدای مراسم جشن، مجری برنامه قسمت کوتاهی از یک رمان را بازگویی می‌کند. مهمانان تا آخر برنامه فرصت دارند تا نام رمان و نویسنده آن را بیان و جایزه خود را دریافت کنند. جوایز این هتل فقط کتاب است و بس. در سطح کشوری نیز مسابقه‌هایی از جنس مطالعه برگزار می‌گردد. به نفرات برتر هر مسابقه در سطح کشور یک هفته اقامت در هتل‌کتابخانه اهدا می‌گردد. در سالن بیلیارد و یا بولینگ علاوه بر این که نشریات در کنار میزهای بازی وجود دارند، تعدادی قفسه کتاب نیز هست. افراد در هر بازی به جای پول کتاب برنده می‌شوند.

**قبلاً هتل‌هایی بودند که در بخشی از آنها کتابخانه نیز وجود داشت؛ اما در هتل‌کتابخانه‌ها کتاب و منابع اطلاعاتی در همه جای آن موجود است. در رستوران و غذاخوری هتل، کتاب‌هایی در مورد سلامت و فواید انواع مواد غذایی یافت می‌شوند. کتابی نیز در مورد انواع غذاهای هتل‌کتابخانه در اختیار افراد قرار می‌گیرد. در این کتاب نوع مواد و نحوه پخت غذا شرح داده شده است. در کنار هر غذایی که مهمانان سفارش می‌دهند، بروشوری نیز همراه غذا آورده می‌شود. در آن نکته‌هایی در مورد فواید همان غذا، طبع سرد و گرم بودن آن، موارد عدم استفاده از آن و در کل نکاتی در مورد سلامت غذایی افراد وجود دارد.

هتل‌کتابخانه شامل بخش سنتی نیز هست. در رستوران سنتی آن سکو‌هایی برای هر خانواده وجود دارد. در این قسمت از پشتی‌ها و زیراندازهای نرم استفاده می‌شود. در داخل دیوار طاقچه‌هایی با تزئینات سنتی مانند سماور زغالی و لاله های شاه‌ عباسی و کاسه‌های فیروزه‌ای وجود دارد. در بخشی از طاقچه کتاب‌هایی مربوط به تاریخ ایران وجود دارد. در بخش سنتی هتل‌کتابخانه، اتاق‌هایی برای اسکان افراد وجود دارد. اتاق ۱۲ الی ۱۵ متری است و دیواره‌های آن کاه‌گلی. نور خورشید وقتی از پشت پنجره‌های مشبک با شیشه‌های رنگی به داخل می‌تابد گویی رنگین کمانی داخل اتاق شکل گرفته است. یک کرسی قدیمی با یک بخاری برقی کوچک در وسط اتاق وجود دارد. لحاف فیروزه‌ای رنگ دست‌دوزی بر روی کرسی هست. در هر ضلع کرسی پشتی‌های گردی وجود دارد. در قسمت بالای اتاق که بزرگ خانواده می‌نشیند، دو پشتی قرار دارد. حال بر روی طاقچه دیوان حافظ، گلستان و بوستان، شاهنامه و برای جوان‌‌ترها کتاب های شعر نو، مجموعه داستان های کوتاه و رمان‌های روز وجود دارند. در این اتاق شاهنامه‌خوانی و قصه‌گویی به وسیله بزرگ خانواده صورت می‌پذیرد. این بخش تجربه خوبی در اختیار کودکان قرار می‌دهد. بزرگسالان نیز در این بخش احتمالاً به یاد خاطرات گذشته خود می‌افتند. این فضا، بستر مناسبی را فراهم می‌آورد که خانواده در کنار هم به مطالعه بپردازد.

یکی دیگر از خدمات هتل، جمع‌خوانی است. در یکی از تالارهای هتل و با حضور مهمانان کتابی به صورت دسته‌جمعی خوانده می‌شود. مسئولان هتل سعی می‌کنند از نویسنده کتاب دعوت کنند تا با حضور در تالار اثر خود را برای جمع بازگویی کند؛ در غیر اینصورت مجری بازخوانی کتاب را بر عهده می‌گیرد. گاهی هم به تقاضای یکی از مهمانان (مثلاً سالمند) و در اتاق ایشان کتاب مورد علاقه وی خوانده می‌شود. پنجشنبه شب‌ها در قسمت سنتی هتل برنامه شاهنامه‌خوانی وجود دارد. شاهنامه‌خوانی با حضور مهمانان از نیمه‌های شب تا سحرگاه ادامه می‌یابد. در حین مراسم شاهنامه‌خوانی مهمانداران به پذیرایی از حاضران مشغول هستند. برای کودکان نیز از ساعت ۸ تا ۹ شب برنامه قصه‌گویی برپاست. مادران و پدران نیز می‌توانند کودکانشان را در این برنامه همراهی کنند.

در بخش تالار و کنفرانس هتل سالانه همایش‌های مربوط به انتخاب پر فروش‌ترین، محبوب‌ترین، ارزشمندترین کتاب سال برگزار خواهد شد. در این همایش‌ها از نویسندگان و ناشران برتر تجلیل خواهد شد. از آنجایی که بخش تالارهای هتل مشهور است، این تالارها برای کنفرانس‌ها و همایش‌ها به دانشگاه‌ها، انجمن‌ها، و مجامع علمی و صنعتی واگذار می‌گردد. در حین برگزاری همایش‌ها مهمانان از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی علمی به مقالات دسترسی دارند. برای چنین روزهایی هتل با کتابدارانی قرارداد دارد که به مهمانان همایش‌ها و کنفرانس‌ها خدمت رسانی کنند.

این هتل‌کتابخانه را می‌توان در شهرها و محل‌های توریستی تأسیس کرد. مسافران و مهمانان می‌توانند در طی روز به بازدید از مکان‌های دیدنی و تفریحی بپردازند. در هنگام استراحت، آنها می‌توانند با همراه داشتن کتاب و منابع مختلف لذت سفر را دو چندان کنند. در ضمن هتل‌کتابخانه‌ها مقاصد گردشگران خارجی نیز می‌توانند باشند. آنها می‌توانند به زبان خود منابعی را در مورد ایران و منطقه‌ای که در آن اقامت کردند، مطالعه کنند. از نظر مجموعه سازی منابع هتل کتابخانه، دست کم از تمام کتاب‌ها و نشریات داخلی یک نسخه در آن موجود است. در مورد آثار دیگر کشورها حداقل باید منابع معروف و مهم گردآوری گردد. از آنجایی که چنین مکانی کم نظیر است، می‌توان گردشگران خارجی زیادی را در هتل‌کتابخانه پذیرفت. هتل کتابخانه فضایی است که همزمان در آن تفریح، فرهنگ و علم وجود دارد. با برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی در این هتل‌کتابخانه می‌توان به جامعه علمی کشور کمک بسیاری نمود. اخیراً در کشور بحث توریست درمانی است، در این میان نیز می‌توان توریست علمی را پیاده‌سازی نمود.

امید است روزی شاهد اجرای آن باشیم. دور از دسترس نیست ساخت چنین مکانی.

Libraryhotel.) last modified: ۷April ۲۰۱۴  ۲۱:۰۰:۰۰)

<http://www.libraryhotel.com/>

این تصویر مربوط به هتل‌کتابخانه شهر نیویورک است.

همگانی کردن کتابخوانی

تقریبا همه ما می‌دانیم که سرانه مطالعه در ایران پایین است.  شاید فشارهای ناشی از کار، نبود وقت کافی برای مطالعه یا حتی افزایش قیمت کتاب بهانه‌ای باشد برای هرکدام از ما تا این کم‌کاری خود را توجیه کنیم و لابد همه ما می‌دانیم که مطالعه و کتابخوانی در افزایش آگاهی چقدر موثر است و سعادت و رفاه محقق نمی‌شود جز در سایه آگاهی. اما برای ترویج کتابخوانی که درنهایت بر کیفیت زندگی هرکدام از ما اثرگذار خواهد بود چه کار می‌توان انجام داد؟‌ چگونه می‌توانیم داوطلب ترویج نوع بهتری از زندگی باشیم؟

 امروز ‌می‌خواهیم مروری داشته باشیم بر تجربه برخی از کشورها در زمینه ترویج کتابخوانی:   ‌

آفریقای‌جنوبی: استفاده از تلفن‌های همراه برای توسعه کتابخوانی
بیشتر مردم آفریقای‌جنوبی در شهرهایی محروم یا مناطق روستایی زندگی می‌کنند. نرخ بالای بیکاری و نابرابری‌های اجتماعی باعث شده که بسیاری از جوانان قادر به تحصیل در مدارس نباشند و بسیاری از دانش‌آموزان نیز در خواندن و نوشتن ضعف‌های زیادی داشته باشند. بنابر گزارش بنیاد سوادآموزی «فوندزا» تنها ۸‌ درصد از مدارس آفریقای‌جنوبی کتابخانه دارند و حدود ۱۸‌درصد از افراد بالای ۱۵‌سال بی‌سوادند.

برای تغییر این وضعیت، سازمان غیردولتی «فوندزا» در‌سال ۲۰۱۱ میلادی در این کشور آغاز به‌کار کرد و برای ترویج کتابخوانی دست به ابتکارات جدیدی زد.

مدیر بنیاد فوندزا می‌گوید: «یکی از دلایل مهم نبود فرهنگ مطالعه در آفریقای‌جنوبی، گران بودن کتاب‌هاست و قیمت خرید کتاب‌ها خارج از توان مالی بسیاری از مردم است. ما تلاش می‌کنیم امکان دسترسی مردم به کتاب‌ها را افزایش دهیم. اما نه هر کتابی را. ما باید شمار کتاب‌های دارای محتوای محلی را افزایش دهیم تا جوانان بین محتوای کتاب‌ها و زندگی واقعی‌شان ارتباطی پیدا کنند و داستان‌ها را مرتبط با خود بدانند و بتوانند نسبت به کتاب‌ها و داستان‌هایی که می‌خوانند واکنش نشان دهند.»

بنیاد «فوندزا» از امکانات تلفن‌همراه نیز برای ارتباط با خوانندگان استفاده کرده است. ماهانه بیش از ٥٠‌هزار نفر از جوانان آفریقای‌جنوبی که بیشترشان سنی میان ۱۳ تا ۲۵‌سال دارند، از طریق تلفن‌های هوشمند، رایانه‌ها و اپ‌میکسیت در گوشی‌های قدیمی‌تر، از سایت «فوندزا» استفاده می‌کنند. خوانندگان می‌توانند پس از مطالعه کتاب‌ها در تالارهای گفت‌وگو و پرسش و پاسخ شرکت کرده یا اظهارنظر کنند.

مدیر «فوندزا» می‌گوید: «بخش بزرگی از فلسفه کار این است که مطمئن شویم خوانندگان محتوای مطالب را با دوستانشان به اشتراک می‌گذارند. به همین دلیل، هم در سایت پرسش و پاسخ و هم در اپ‌میکسیت، ابزاری برای به اشتراک‌گذاری فراهم کردیم.  ما واقعا تلاش می‌کنیم تا با تشویق خوانندگانمان باعث رشد جوامع‌شان در آینده شویم.»

کارکنان «فوندزا» همچنین سعی می‌کنند مهارت‌های تفکر انتقادی را در نوجوانان تقویت کنند زیرا این کار بر انتخاب‌هایشان در زندگی شخصی تأثیر می‌گذارد.

بنیاد «فوندزا» همچنین تشکلی از نویسندگان را به‌وجود آورده و درحال‌حاضر با ۳۰ نویسنده از سراسر جنوب آفریقا که محتوای کتاب‌ها را در طیف وسیعی از زبان‌های آفریقایی فراهم کرده‌اند، کار می‌کند. آنها همچنین به پرورش نویسندگان جوان می‌پردازند.  به این نویسندگان فرصت تقویت مهارت‌های قصه‌گویی داده می‌شود و از آنها برای رشدشان در نویسندگی حمایت می‌شود.  مربی این نویسندگان جوان می‌گوید: «زمانی ‌که پیشرفت آنها را می‌بینید و هنگامی‌که نوشته‌هایشان را که روزبه‌روز بهتر می‌شوند، می‌خوانید و وقتی می‌دانید که در این رشد سهیم بوده‌اید، بسیار شگفت‌انگیز است.»

از طریق تکنولوژی تلفن‌همراه، هزاران نفر از جوانان سراسر آفریقای‌جنوبی به خوانندگان فعال تبدیل شده‌اند. با این وجود هنوز برای دسترسی به کتاب‌ها با محدودیت‌هایی مواجه‌اند و سازمان «فوندزا» سعی دارد کتابخانه‌هایی برای آنها مهیا کند.

بلژیک: ترکیبی از آموزش‌ دیجیتالی و آموزش‌های سنتی در عصر دیجیتال
 از بسیاری از معلمان پرسیده می‌شود که آیا کتاب‌های درسی چاپ شده هنوز هم برای دانش‌آموزان در کلا‌س‌ها جذاب است؟ و آیا در واقعیت، کتاب‌های الکترونیکی جایگزین آنها نشده است؟

آن بلین، معلم زبان‌های انگلیسی و هلندی در یک مدرسه فرانسوی در بروکسل است. مدرسه او به معلمان پیشنهاد داده که از فناوری‌های نوین استفاده کنند. او یکی از معدود معلمانی است که استفاده از کتاب‌های درسی الکترونیکی را برای تدریس انتخاب کرده است. از نظر او، این سیستم اجازه می‌دهد تا درس‌ها را مطابق با نیاز دانش‌آموزانش ارایه دهد. به‌عنوان مثال، او می‌تواند با این سیستم، هم به شکل گروهی و هم به‌صورت فردی درس دهد.

او می‌گوید: «با این روش، همکاری دانش‌آموزان در روند آموزش بیشتر می‌شود زیرا در این حالت، همیشه باید یک نفر دستورالعمل‌ها را بخواند و فرد دیگری باید به دسته‌بندی اطلاعات بپردازد و فرد سومی که بتواند فرهنگ لغت را بخواند و چهارمین نفری که یادداشت برمی‌دارد. سپس آنها می‌توانند نتایج را از طریق ‌آی‌پد یا ایمیل برای من بفرستند. بنابراین، این شیوه دانش‌آموزان را مجبور می‌کند که با یکدیگر کار کنند.»

در این روش علاوه‌بر متون درسی دیجیتال، به هر دانش‌آموز یک لوح رایانه داده می‌شود تا به مواد درسی دسترسی داشته باشد.  هرکس می‌تواند برای مثال، به صدای برنامه گوش دهد و سپس به سوالات و تمرین‌ها پاسخ دهد. برای جوانان این ابزار امتیازات زیادی دارد.

متون آموزشی روی صفحه نمایش دیجیتال ارایه می‌شوند و برای اصلاح تمرین‌ها نیز می‌توان به‌صورت گروهی عمل کرد. با این کار، خواندن متون و هجی‌کردن کلمات نیز آسا‌ن‌تر می‌شود و به این ترتیب دیگر بهانه‌ای برای غیبت از کلاس وجود نخواهد داشت. آن بلین می‌گوید: «دانش‌آموزی که غایب است هم می‌تواند تمام متون درسی را که ما در کلاس انجام می‌دهیم، به‌طور مستقیم در خانه دریافت کند.»

معلمان نیز می‌توانند فیلم‌هایی را به اشتراک بگذارند که به آسان‌سازی موضوعات درسی کمک می‌کند.

پرتغال: تقویت ارتباط نسل‌ها برای توسعه کتابخوانی
تحقیقات نشان می‌دهد که با خواندن به‌طور منظم، افراد مسن می‌توانند احتمال ابتلا به آلزایمر را کاهش دهند. در کشور پرتغال پروژه‌ای درحال‌اجراست که سعی دارد عشق به خواندن را از طریق ایجاد ارتباط میان نسل‌ها تقویت کند.

در شهر کالداس داراینیا در کشور پرتغال، پروژه‌ای به نام «خواندن برای شنیدن صدای انسان» درحال‌اجراست. در این پروژه دانش‌آموزان، زیرنظر معلمان، بخشی از وقت آزادشان را به خواندن کتاب اختصاص می‌دهند و سپس آنها را با افراد مسنی که در خانه‌سالمندان نزدیک مدرسه‌شان بسر می‌برند به اشتراک می‌گذارند.

انا سیمائو، یکی از این دانش‌آموزان می‌گوید: «من یاد گرفتم که چگونه از خواندن ادبیات قدیم لذت ببرم. چیزی که قبلا تمایلی به آن نداشتم. مثلا اکنون بیشتر مایلم که کتاب‌های ادبی پرتغال را بخوانم. قبلا سعی می‌کردم بخوانم اما هیچ‌چیزی نمی‌فهمیدم و درنهایت دوستشان نداشتم.» در خانه‌سالمندان، همیشه از دانش‌آموزان به گرمی استقبال می‌شود.

یکی از بازنشستگان ساکن خانه‌سالمندان می‌گوید: «ضرب‌المثل‌ها، حکایات، معماها و این‌جور چیزها. دانش‌آموزان آنها را دوست دارند و هنگامی‌که شروع به آواز خواندن می‌کنند، ما به آنها می‌پیوندیم. من هرگز آواز نخواندم اما با آنها همراهی می‌کنم.»

این پروژه که به طرحی ملی برای خواندن تبدیل شده، بر اهمیت با هم‌بودن و به اشتراک‌گذاری تجارب و داستان‌ها تأکید دارد.

فیلومنا کراوو، هماهنگ‌کننده این پروژه می‌گوید: «ما فکر کردیم که دانش‌آموزان می‌توانند به‌نحوی، بازیگران اصلی این روش باشند و این چیزی است که در این پروژه انجام می‌دهیم. ما جوانان را تشویق به خواندن بیشتر می‌کنیم و اساسا به خواندن بهتر و به آنها کمک می‌کنیم که به‌عنوان شهروندانمان رشد کنند زیرا آنها به این ترتیب با بخشی از جامعه ارتباط دارند.»

این دومین سالی است که این پروژه در سطح دانش‌آموزان دبیرستانی اجرا می‌شود. مدارس تأکید می‌کنند که این کار، سطح آگاهی دانش‌آموزان را به دلیل ایجاد پلی با دیگران افزایش
 داده است.