آماری جالب از نهضت کربلا

نقش آمار در ارائه سیماى روشن‏تر از هر موضوع و حادثه،غیر قابل انکار است.لیکن ‏در حادثه کربلا و مسائل قبل و بعد از آن، با توجه به اختلاف نقلها و منابع، نمى ‏توان در بسیارى از جهات، آمار دقیق و مورد اتفاق ذکر کرد و آنچه نقل شده، گاهى تفاوتهاى ‏بسیارى با هم دارد.در عین حال بعضى از مطالب آمارى، حادثه کربلا را گویاتر مى ‏سازد.

به همین دلیل به ذکر نمونه‏ هایى از ارقام و آمار مى ‏پردازیم: ⁽¹⁾ مدت قیام امام حسین‏«ع‏» از روز امتناع از بیعت با یزید، تا روز عاشورا 175 روزطول کشید: 12 روز در مدینه،4 ماه و 10 روز در مکه،23 روز بین راه مکه تا کربلا و8 روز در کربلا (2 تا 10 محرم).

منزل هایى که بین مکه تا کوفه بود و امام حسین آنها را پیمود تا به کربلا رسید 18 منزل بود(معجم البلدان).

فاصله منزل ها با هم سه فرسخ و گاهى پنج فرسخ بود.

منزل هاى میان کوفه تا شام 14 منزل بود که اهل بیت را در حال اسارت از آنها عبور دادند.

نامه‏ هایى که از کوفه به امام حسین‏«ع‏» در مکه رسید و او را دعوت به آمدن کرده ‏بودند 12000 نامه بود (طبق نقل شیخ مفید).

بیعت کنندگان با مسلم بن عقیل در کوفه 18000 نفر،یا 25000 نفر و یا 40000 نفر گفته شده است.

شهداى کربلا از اولاد ابى طالب که نامشان در زیارت ناحیه آمده است 17 نفر.

شهداى کربلا از اولاد ابى طالب که نامشان در زیارت ناحیه نیامده 13 نفر. سه نفر هم‏ کودک از بنى هاشم شهید شدند،جمعا 33 نفر. این افراد به این صورت ‏اند: امام حسین‏«ع‏» 1 نفر، اولاد امام حسین 3 نفر، اولاد على‏«ع‏» 9 نفر، اولاد امام حسن 4 نفر، اولاد عقیل‏12 نفر، اولاد جعفر 4 نفر.

غیر از امام حسین‏«ع‏» و بنى هاشم، شهدایى که نامشان در زیارت ناحیه مقدسه و برخى منابع دیگر آمده است 82 نفرند. غیر از آنان، نام 29 نفر دیگر در منابع متاخرتر آمده‏ است.

جمع شهداى کوفه از یاران امام 138 نفر. تعداد 14 نفر از جمع این جناح حسینى، غلام بوده‏اند.

شهدایى که سرهایشان بین قبایل تقسیم شد و از کربلا به کوفه بردند 78 نفر بودند.

تقسیم سرها به این صورت بود: قیس بن اشعث، رئیس بنى کنده 13 سر، شمر رئیس‏ هوازن 12 سر، قبیله بنى تمیم 17 سر، قبیله بنى اسد 16 سر، قبیله مذحج 6 سر، افرادمتفرقه از قبایل دیگر 13 سر.

سید الشهدا هنگام شهادت 57 سال داشت.

پس از شهادت حسین‏«ع‏»33 زخم نیزه و 34 ضربه شمشیر، غیر از زخمهاى تیر بر بدن آن حضرت بود.

این ماهى فتاده به دریاى خون که هست زخم از ستاره بر تنش افزون،حسین توست ⁽²⁾

شرکت کنندگان در اسب تاختن بر بدن امام حسین 10 نفر بودند.

تعداد سپاه کوفه 33 هزار نفر بودند که به جنگ امام حسین آمدند. آنچه در نوبت ‏اول آمد تعداد 22 هزار بودند به این صورت: عمر سعد با 6000، سنان با 4000، عروة بن‏قیس با 4000، شمر با 4000، شبث بن ربعى با 4000. آنچه بعدا اضافه شدند: یزید بن‏رکاب کلبى با 2000، حصین بن نمیر با 4000، مازنى با 3000، نصر مازنى با 2000 نفر.

سید الشهداء روز عاشورا براى 10 نفر مرثیه خواند و در شهادتشان سخنانى فرمود و آنان را دعا، یا دشمنان آنان را نفرین کرد. اینان عبارتند از : على اکبر، عباس، قاسم، عبد الله بن حسن، عبد الله طفل شیر خوار، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر، حر بن یزید ریاحى، زهیر بن قین و جون. و در شهادت دو نفر بر آنان درود و رحمت فرستاد:

مسلم و هانى.

امام حسین‏«ع‏» بر بالین 7 نفر از شهدا پیاده رفت : مسلم بن عوسجه، حر، واضح‏رومى، جون، عباس، على اکبر، قاسم.

سر سه شهید را روز عاشورا به جانب امام حسین‏«ع‏» انداختند : عبد الله بن عمیرکلبى، عمرو بن جناده، عابس بن ابى شبیب شاکرى.

سه نفر را روز عاشورا قطعه قطعه کردند:على اکبر، عباس، عبد الرحمن بن عمیر.

مادر 9 نفر از شهداى کربلا در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسر بودند: عبد الله بن حسین (حضرت علی اصغر علیه السلام) که مادرش رباب بود ، عون بن عبد الله جعفر مادرش زینب، قاسم بن حسن مادرش رمله، عبد الله بن حسن مادرش بنت‏شلیل جیلیه، عبد الله بن مسلم ‏مادرش رقیه دختر على‏«ع‏»، محمد بن ابى سعید بن عقیل، عمرو بن جناده، عبد الله بن وهب‏ کلبى مادرش ام وهب، على اکبر(بنا به نقلى مادرش لیلى،که ثابت نیست).

5 کودک نابالغ در کربلا شهید شدند:عبد الله رضیع شیر خوار امام حسین (حضرت علی اصغر علیه السلام)، عبد الله بن‏ حسن، محمد بن ابى سعید بن عقیل، قاسم بن حسن، عمرو بن جناده انصارى.

5 نفر از شهداى کربلا، از اصحاب رسول خدا بودند: انس بن حرث کاهلى، حبیب بن مظاهر، مسلم بن عوسجه، هانى بن عروه، عبد الله بن بقطر عمیرى.

در رکاب سید الشهداء، تعداد 15 غلام شهید شدند: نصر و سعد (از غلامان‏على‏«ع‏»)، منحج (غلام امام مجتبى‏«ع‏»)، اسلم و قارب (غلامان امام حسین‏«ع‏»)حرث‏غلام حمزه، جون غلام ابوذر، رافع غلام مسلم ازدى، سعد غلام عمر صیداوى، سالم غلام‏بنى المدینه، سالم غلام عبدى، شوذب غلام شاکر، شیب غلام حرث جابرى، واضح غلام‏حرث سلمانى. این 14 نفر در کربلا شهید شدند. سلمان غلام امام حسین‏«ع‏»، که آن‏حضرت او را به بصره فرستاد و آنجا شهید شد.

2 نفر از یاران امام حسین‏«ع‏» روز عاشورا اسیر و شهید شدند: سوار بن منعم و موقع بن ثمامه صیداوى.

4 نفر از یاران امام در کربلا پس از شهادت آن حضرت به شهادت رسیدند: سعد بن‏حرث و برادرش ابو الحتوف، سوید بن ابى مطاع (که مجروح بود و محمد بن ابى سعید بن‏عقیل.

7 نفر در حضور پدرشان شهید شدند : على اکبر، عبد الله بن حسین ، عمرو بن جناده، عبد الله بن یزید، عبید الله بن یزید، مجمع بن عائذ، عبد الرحمن بن مسعود.

5 نفر از زنان از خیام حسینى به طرف دشمن بیرون آمده و حمله یا اعتراض کردند:

کنیز مسلم بن عوسجه، ام وهب زن عبد الله کلبى، مادر عبد الله کلبى،زینب کبرى، مادرعمرو بن جناده.

زنى که در کربلا شهید شد مادر وهب(همسر عبد الله بن عمیر کلبى)بود.

زنانى که در کربلا بودند: زینب سلام الله علیها، ام کلثوم، فاطمه، صفیه، رقیه، ام هانى (این 6 نفر ازاولاد امیر المؤمنین(ع) بودند) فاطمه و سکینه (دختران سید الشهدا علیه السلام) رباب، عاتکه، مادر محسن بن حسن، دختر مسلم بن عقیل، فضه نوبیه، کنیز خاص حسین، مادر وهب بن عبد الله.

---

1-بخش عمده‏اى از این آمار از کتاب‏«زندگى ابا عبد الله الحسین‏»،عماد زاده،«وسیلة الدارین فى انصار الحسین‏»،سید ابراهیم موسوى و«ابصار العین‏»،سماوى است.

2-محتشم کاشانى.

و کتاب فرهنگ عاشورا ، جواد محدّثی

 

 

 

 

نقشه آرایش نظامی روز

عاشورا

 

 

همه چیز درباره ی کتاب

تاکنون تعریف مشخص و کاملی که بتواند مفهوم تمام انواع گوناگون کتاب را در بر بگیرد، ارائه نشده‌است.و نخواهد شد.^[۱] اما یکی از تعاریف معتبری که درمورد کتاب ارائه شده‌است، مربوط به سازمان یونسکو می‌شود؛ کتاب یک اثر چاپی صحافی شده‌است که بیشتر از ۴۹ صفحه داشته باشد و مانند نشریات، تحت یک عنوان ثابت، به‌صورت دوره‌ای منتشر نشود^[۲] تعریف دیگری که در این مورد وجود دارد، کتاب را «مجموعه‌ای از لوح‌های چوبی یا عاجی یا مجموعه‌ای از ورق‌های کاغذ، پوست آهو و یا ماده‌ای مانند آن، اعم از دست‌نویس یا چاپی که با هم به نخ کشیده یا صحافی شده باشند» معرفی کرده‌است.^[۳]

واژه‌شناسی

واژه کتاب از زبان عربی وارد فارسی شده‌است. در فارسی میانه نامک (به فارسی دری نامه) به طور عمومی به کتاب اطلاق می‌شد و فروردگ به آنچه امروز عموماً نامه خوانده می‌شود. در دورهٔ تکوین فارسی دری نیز نامه به معنی مطلق کتاب به کار رفته‌است. در فارسی میانه از اصطلاحات تخصصی‌تر ماتیکان (رساله) و نسک (برای بخش‌های اوستا) استفاده شده‌است. کلمهٔ نُبی که همریشه با نبشتن (نوشتن) است و معنای مطلق کتاب یا نوشته از آن مستفاد تواند شد در فارسی دری به معنی خاص قرآن به کار رفته‌است.^[۴] .

پیشینه

کتاب، قدمتی پنج‌هزار ساله دارد. کتاب‌های نخستین به شکل لوح‌های گلی بودند. اما با گذشت زمان با توجه به دسترسی بشر به امکانات جدید و تغییر نیاز بشر به ارتباطات و اطلاعات، شکل کتاب‌ها تکامل یافت.^[۳]

لوح‌های گلی

نوشته به خط سومری مربوط به ۲۲۰۰ تا ۲۴۰۰ پیش از میلاد

لوح‌های گلی، در منطقه بین‌النهرین برای نوشتن مورد استفاده قرار می‌گرفت. استفاده از این روش در ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد، توسط تمدن سومر ابداع شد و به تکامل رسید. اما با گذشت زمان، بابلی‌ها و آشوری‌ها نیز همین روش را به‌کار گرفتند. این لوح‌ها با استفاده از خاک رس و آب ساخته می‌شدند و قبل از خشک شدن، با استفاده از ابزارهای نوک‌تیز بر روی آنها نوشته می‌شد. نوشته‌های بیشتر این لوح‌ها، بیشتر مرتبط با امر بازرگانی، اداری و حکومتی بود.^[۳]

پاپیروس

استفاده از کاغذ پاپیروس برای نوشتن از حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد در مصر رایج شد و تا قرن ششم میلادی نیز ادامه یافت. کاغذ پاپیروس، صفحه‌ای بود که از گیاه پاپیروس به‌صورت یک تومار با درازای چند متر و عرض ۳۰ سانتی‌متر ساخته می‌شد. این تومار، انعطاف‌پذیر بود و پس از پیچیده شدن به‌صورت یک استوانه به قطر ۵ تا ۶ سانتی‌متر در می‌آمد. ابزار نوشتن بر روی پاپیروس، نی یا قلم‌نی آغشته به مرکب بود. اختراع پاپیروس یکی از تحولات بسیار مهم در تاریخ کتاب محسوب می‌شود. قدیمی‌ترین کتابی که به‌صورت تومار پیدا شده‌است، پاپیروس پریس نام دارد که مشتمل بر گفته‌های اخلاقی است. داستان سینوحه نیز یکی از معروف‌ترین کتاب‌هایی است که بر روی پاپیروس نگاشته شده‌است. پاپیروس اگرچه سبک و کم‌حجم بود، اما برخلاف لوح‌های گلی، شدیدا آسیب‌پذیر بود و به‌همین دلیل تاکنون هیچ مجموعه مهمی مربوط به مصر باستان، از زیر خاک بیرون نیامده‌است.^[۳]

پاپیروس مصر

به‌جز مصر، پاپیروس در یونان و روم نیز به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت.^[۳] به نظر می‌رسد که واژه انگلیسی paper (به معنای کاغذ) نیز از پاپیروس ریشه گرفته باشد.^[۵]

سایر انواع تومارها

به‌جز پاپیروس، چرم، پوست حیوانات و پارچه نیز برای نوشتن مورد استفاده قرار می‌گرفت. پوست، مرکب را از هردوطرف جذب می‌کرد و از پاپیروس بادوام‌تر و انعطاف‌پذیرتر بود.^[۳]

کدکس

کدکس، شکل امروزی کتاب است؛ یعنی صفحات پوست، پاپیروس و غیره که تا خورده و از یک محل به یکدیگر دوخته شده باشند. پیدایش کدکس به قرن دوم میلادی بر می‌گردد که توسط مسیحیان برای نگارش متون مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این فرم از کتاب، به‌دلیل مزیت‌هایی که داشت، از قرن چهارم میلادی رواج پیدا کرد. ازجمله مزیت‌های آن می‌توان به قابلیت جستجوی بهتر، امکان بهتر برای انبار و نگهداری آن (در کتابخانه) و تولید سریع‌تر اشاره نمود. در این زمان در صومعه‌ها و کلیساها، اتاق‌هایی ایجاد شده بود که در آنها کار رونویسی از انجیل و دعاها صورت می‌گرفت و عملاً کتاب تولید می‌شد. همچنین با گذشت زمان، تولید کاغذ (که قبلا در چین اختراع شده بود)، در ایران و پس از آن در اروپا رایج شد و به تبع آن، کتاب‌های کاغذی نیز ابداع شدند.^[۳]

چاپ

نوشتار اصلی: چاپ

تا قبل از اختراع ماشین چاپ، نسخه‌برداری از کتاب‌ها تنها از طریق رونویسی از کتاب‌ها امکان‌پذیر بود که تولید کتاب را بسیار کند و دشوار می‌کرد.^[۵] و در صورت اشتباه‌هایی در نوشتن نویسنده مجبور به نوشتن دوباره آن برگ از کتاب می‌شد (در صورتی که در آغاز بر روی برگ کاغذ نوشته و سپس به صورت کتاب در می‌آمد) اما در سال ۱۴۳۹، با اختراع ماشین چاپ توسط یوهانس گوتنبرگ آلمانی، تحول بسیار بزرگی در صنعت نشر کتاب صورت گرفت.^[۶] اولین کتابی که با استفاده از دستگاه گوتنبرگ چاپ شد، انجیل بود که به علت تعداد سطرهایش در هر صفحه، به انجیل ۴۲ سطری معروف شد.^[۷] این ماشین چاپ، ماشین فشار پیچی نام گرفت و سرعت چاپ آن، ۷۰ تا ۱۰۰ برگ در ساعت بود.^[۶]

امروزه با توسعه تکنولوژی‌های نوین، دیگر نیازی به صرف هزینه زیاد و چاپ کتاب جهت معرفی به خوانندگان آن نیست. با کمک سیستم‌های چاپ بنابر تقاضا یک نسخه چاپ شده نمونه در کتاب فروشی‌ها و یا نسخه کتاب الکترونیکی آن در وب سایت‌های مخصوص فروش کتاب مانند آمازون به خوانندگان نشان داده می‌شود تا پس از سفارش آنها چاپ شده و به آدرس آنها ارسال گردد. بدین ترتیب دیگر نیازی به اتلاف حجم وسیعی از کاغذ نبوده، اشکالات موردی کتاب‌ها بدون صرف هزینه و در زمان کوتاه قابل اصلاح می‌باشد. در این روش به دلیل ارسال و نگه داری فایل الکترونیکی کتاب، توزیع کتاب در کتاب فروشی‌های سراسر جهان آسان، سریع و کم هزینه گردیده است. به تازگی امکان چاپ کتاب به زبان فارسی با این روش توسط شرکت آمازون آمریکا فراهم گردیده است.

در عین حال، به نظر می‌رسد که مکانیزم چاپ، پیش از گوتنبرگ در چین رایج بوده است. برخی از منابع اختراع چاپ یا حروفچینی متحرک را به پی‌شنگ، کیمیاگر چینی نسبت می‌دهند. اختراع وی، شامل حروف مستقل چاپی بود که بر روی سفال مرطوب حکاکی می‌شد و پس از پختن، دوام زیادی پیدا می‌کرد.^[۸] گکمکم

کتاب الکترونیکی

کاربر، درحال خواندن یک کتاب الکترونیکی با استفاده از یک کتاب‌خوان الکترونیکی

نوشتار اصلی: کتاب الکترونیکی

در سال‌های اخیر، استفاده از رایانه‌ها موجب آسانی چاپ کتاب و توسعه چاپ و نشر کتاب‌های چاپی شده است. در اواخر سده بیستم، تجهیزات ارتباطی مانند تلویزیون، رایانه و اینترنت، مفهوم کتاب به‌عنوان مهم‎ترین منبع اطلاعاتی را به چالش کشیدند. از سوی دیگر با ذخیره‌شدن اطلاعات یک کتاب در نوارهای صوتی و سی‌دی، تعریف کتاب به‌عنوان «مجموعه‌ای از کاغذهای چاپ‌شده یا دستنویس» نیز به چالش کشیده شده است.^[۹]

پیدایش کتاب‌های الکترونیکی به سال ۱۹۷۱ باز می‌گردد. این کتاب‌های الکترونیکی، با به‎کارگیری لامپ پرتو کاتدی، تصاویری را بر روی پرده پدید می‎آورد که می‌توانست جایگزین چاپ و کاغذ شود.^[۳] اما نخستین کتاب الکترونیکی دیجیتال، به نام Nuvomedia’s Rocket در سال ۱۹۹۹ منتشر شد.

اخیرا تلاش‌های برای تبدیل کتاب‌های عادی به کتاب‌های الکترونیکی صورت گرفته‌است. این تلاش‌ها در جنبشی به نام پروژه گوتنبرگ (به انگلیسی: Project Gutenberg) در حال اجراست. همچنین برای آسان‎سازی کاربرد کتاب‌های الکترونیکی، تجهیزات دیجیتالی ویژه‎ای به نام (کتابخوان الکترونیکی) (elctronic book reader) به بازار معرفی شده است. این تجهیزات در حقیقت، رایانه‌های کوچکی هستند که توانایی ذخیره‌سازی و بازیابی شمار زیادی کتاب الکترونیکی را دارند.^[۹]

برخی از ویژگی‌های کتاب‌های الکترونیکی که باعث شده است کاربرد آن‎ها گسترش یابد، عبارتند از:^[۱۰]

• آسانی انتقال در عین یکپارچگی مطالب
• انسجام مطالب و تنوع کاربرد
• تبادل بینابین مطالب با یکدیگر
• پشتیبانی از امکانات چند رسانه‎ای
• آسانی کار و اجرا

این مزایا باعث گردیده که فروش تعداد کتاب‌های الکترونیکی از کتاب‌های چاپ شده کاغذی توسط سایت آمازون به عنوان بزرگترین عرضه کننده کتاب در جهان پیشی بگیرد.^[۱۱]

کتاب شفاهی

نوشتار اصلی: کتاب صوتی

یک کتاب‌گویا روی نوارکاست

کتاب شفاهی یا کتاب گویا یا کتاب صوتی (به انگلیسی: Audiobook) سندی است که به صورت صوتی تهیه می‌شود و روی نوار کاست، سی‌دی و … ضبط می‌شود. این اسناد معمولاً کتابهایی هستند که قبلا به طور مکتوب منتشر شده‌اند و اکنون توسط خود نویسنده، مترجم و یا هنرپیشگان روخوانی می‌شوند^] در حال حاضر سایتهای اینترنتی بسیاری نیز کتابهای صوتی یا گویا یا شفاهی ارایه می‌دهند که برخی بصورت رایگان هستند و برخی دیگر در ازای پرداخت پول قابل شنیدن می‌شوند. اخیرا نیز سایت ایران صدا که رادیوی اینترنتی صدا و سیمای ایران است برخی کتابها را به دو صورت نمایشی و روائی بعنوان کتاب صوتی در اختیار دیگران قرار داده است.

مراحل چاپ کتاب

کتاب پس از آماده شدن توسط نویسنده توسط انتشارات تایپ حروف­چینی و صفحه­ آرایی شده برای گرفتن شابک راهی خانه کتاب می­شود (که البته ناشران این شابک را به تعداد از خانه کتاب دریافت کرده و در اختیار دارند). پس از اختصاص شابک، کتاب به کتابخانه ملی برای گرفتن فیپا فرستاده می­شود که پس از دریافت فیپا که اطلاعات کامل کتاب در آن جمع شده کتاب به وزارت ارشاد برای دریافت مجوز چاپ فرستاده می­شود تا مجوز چاپ برای کتاب صادر شود. بعد از اتمام تمام مراحل کتاب آماده چاپ است و توسط ناشر برای لیتوگرافی، چاپ و صحافی فرستاده می­شود. حالا کتاب شما آماده است. تمام این مراحل ممکن است بین ۱ ماه تا ۳ماه طول بکشد.

ساختار و اجزای کتاب

نوشتار اصلی: اجزای کتاب

به صفحه اول هر کتاب جلد و به صفحه بعدی آن آستر بدرقه گفته می‌شود. به اولین برگ از هر کتاب که نام کتاب و نام نویسنده نوشته شده‌است پیشواز گفته می‌شود.

شمای یک کتاب معمولی

۱ - نوار روی جلد
۲ - لب‌برگردان
۳ - آستر بدرقه
۴ - روکش جلد
۵ - لب بالا
۶ - لب جلو
۷ - لب پایین
۸ - صفحه سمت راست
۹ - صفحه سمت چپ
۱۰ - حاشیه عطف

کاغذ و اصول نگهداری

نوشتار اصلی: کاغذ

کاغذ اولین بار ۲۰۰ سال قبل از میلاد در چین ساخته شد و از میان مرزهای مسلمانان به اروپا راه یافت. کاغذهای ابتدایی از لباس‌های کهنه ساخته می‌شدند اما با وقوع انقلاب صنعتی این امکان فراهم آمد تا از خمیر چوب برای ساخت کاغذ استفاده شود. با آنکه ساخت کاغذ در حدود قرن یازدهم در اروپا آغاز شد، اما تا حدود قرن شانزدهم هنوز استفاده از کاغذ پوست رواج داشت. در واقع با وجود گران بودن کاغذ پوست استفاده از آن به علت بادوام بودن آن ادامه داشت. در این زمان اغلب ناشران نسخه‌های کتاب مجزایی از دو جنس تهیه می‌کردند.

ساخت کاغذ از خمیر کاغذ از اوایل قرن نوزدهم مرسوم شد چراکه در آن زمان چوب از کتان ارزان‌تر بود. به این ترتیب استفاده از خمیر چوب برای ساخت کاغذ تولید کتاب‌های ارزان‌تر و استفاده از آنها را برای مردم میسر ساخت و این راه را برای گامی بزرگ در بالا رفتن میزان سواد در کشورهای صنعتی هنوار کرد و امکان گسترش و انتشار اطلاعات را فراهم آورد.

در روش‌های اولیه برای تولید کاغذ از سنگ آهک به عنوان غلتک استفاده می‌شد که موجب خنثی شدن اسید موجود در خمیر می‌شد. اما کاغذهایی که در آن زمان از خمیر چوب به روش صنعتی ساخته می‌شدند حاوی اسید بودند که این موجب پوسیده شدن کاغذ از درون می‌شد. به همین دلیل کتاب‌های چاپ شده بین سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ در خطر نابودی هستند. امروزه برای از برطرف کردن این عیب از خمیرهای فاقد اسید یا خمیرهای قلیایی برای تولید کاغذ استفاده می‌شود. برخی از کتابخانه‌های امروزی از روش‌های خاص برای از بین بردن خاصیت اسیدی کتاب‌های قدیمی استفاده می‌کنند.

برای مراقبت شایسته از کتاب‌ها باید تمامی احتمالات مربوط به آسیب‌های فیزیکی یا شیمیایی را به جلد یا صفحات کتاب در نظر گرفت. کتاب‌های باید دور از تابش مستقیم خورشید و در نور کم نگهداری شوند. حرارت و رطوبت محل نگهداری کتاب‌ها باید کم باشد. در موقع چیدن کتاب‌ها باید به این نکته توجه کرد که کتاب‌ها باید در کنار کتابی مناسب قرار گیرند به طوری که جلد دو کتاب همدیگر را پوشش دهند چرا که در غیر این صورت شکل کتاب در طول زمان تغییر خواهد کرد. بنابراین بهتر است کتاب‌ها به ترتیب اندازه در کنار هم قرار گیرند.^[۱۳]

کتاب‌سوزی

نوشتار اصلی: کتاب‌سوزی

در دوره‌های مختلف تاریخی و در بسیاری از سرزمین‌ها نابود کردن و سوزاندن کتاب وجود داشته است. کتاب و فیلم جنجال‌برانگیز ۴۵۱ درجه فارنهایت نیز به موضوع کتاب‌سوزی می‌پردازد.^[۱۴] امروزه به‌جای سوزاندن کتاب روش‌های دیگری مانند خمیر کردن کتاب‌ها و رنده‌کردن کتاب‌ها (Paper Shreding) نیز استفاده می‌شود.

چین

امپراتور شی‌هوانگ-تی در ۲۱۳ دستور داد همهٔ کتاب‌ها مگر کتاب‌های مربوط به پزشکی، کشاورزی و طالع‌بینی را بسوزانند.^[۱۵]

مجموعه کتاب (کتابخانه)

نوشتار اصلی: کتابخانه

استفاده از کتابخانه‌های خصوصی یا شخصی اولین بار در یونان باستان مورد توجّه قرار گرفت. در دوران باستان هزینه نگهداری کتابخانه‌ها معمولاً به وسیله فردی ثروتمند تامین می‌شد. این کتابخانه‌ها می‌توانست خصوصی یا عمومی باشند. تفاوت این کتابخانه‌ها با کتابخانه‌های عمومی امروزی در محل تامین هزینه‌های آنها بود که در کتابخانه‌های باستان این هزینه معمولاً از یک منبع عمومی تامین نمی‌شد. اینطور تخمین زده می‌شود که در شهر رم در قرن سوم میلادی در حدود ۳۰ کتابخانه عمومی وجود داشته‌است. بعدها در قرون وسطی صومعه‌ها و دانشگاه‌ها حتی دارای کتابخانه‌هایی بودن که امکان استفاده از کتاب برای مردم عادی را نیز فراهم می‌کرد. البته تمام مجموعه کتابخانه برای مردم قابل دسترسی نبوده و همچنین امکان بردن کتاب از کتابخانه وجود نداشته و برای جلوگیری از سرقت کتاب‌ها، کتاب‌ها معمولاً با زنجیر به میز بسته شده بودند.

آغاز استفاده از کتابخانه‌های امروزی به حدود قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که برخی شروع به اهدای کتاب به شهرها کردند. گسترش کتابخانه‌های عمومی در ایالات متحده به اواخر قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد و تا حدود زیادی متاثر از اهدا کتاب‌هایی است که به وسیله اندرو کارنگی (Andrew Carnegie) صورت گرفت. استفاده از کتابخانه تا حدودی گروه اجتماعی افراد را نیز منعکس می‌کرد چراکه در حالی که قشر ضعیف یا متوسط جامعه باید بیشتر کتاب‌های خود را در کتابخانه‌ها پیدا می‌کردند افراد ثروتمند دارای کتابخانه‌های شخصی بودند.

ظهور کتاب‌های جلد کاغذی در قرن بیستم راه را برای استفاده عموم از کتاب باز کرد. این نوع کتاب‌ها خرید کتاب را برای بسیاری از افراد جامعه ممکن کردند. کتاب‌های جلد کاغذی معمولاً شامل مطالبی می‌شدند که قبلا در مجله‌ها به چاپ می‌رسید. در نتیجه با استفاده عموم از کتاب، داشتن کتابخانه‌های خصوصی دیگر به عنوان نمادی از اقشار ثروتمند به کار نمی‌رفت.

روزهای مرتبط با کتاب

• ۲ آوریل (۱۴ فروردین) روز جهانی کتاب کودک.

آمار کتاب در ایران

متوسط سالانهٔ شمارگان نشر کتاب در جمهوری اسلامی ایران (بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۲)

آمار کتاب در ایران به طور دقیق روشن نیست ولی طبق آمار مسئولین وزارت ارشاد/خانه کتاب بین سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۰ حدود ۷۰۰ هزار عنوان کتاب در ایران به چاپ رسیده است. آمار کتابهای چاپ شده در سال ۱۳۹۱ به ترتیب زیر می‌باشد: چاپ اول:۳۴۲۳۷ عنوان - چاپ مجدد: ۲۹۷۴۳ عنوان - تالیف: ۵۱۲۵۹ عنوان - ترجمه: ۱۲۷۲۱ عنوان - کودک و نوجوان: ۱۰۲۴۲ عنوان - کمک درسی و آموزشی ۵۸۵۰ عنوان که مجموعا ۶۳۹۸۰ عنوان در سال ۹۱ به چاپ رسیده‌است.^[۱۶]

بنا به آمار شمارگان کتاب در ایران از دولت‌های پنجم تا دهم همواره رو به کاهش بوده است. در این میان بیشترین متوسط شمارگان مربوط به دورهٔ ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی (دولت‌های پنجم و ششم) و کمترین شمارگان مربوط به دورهٔ ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد بوده است.^[۱۷]

اندازه کتاب

کتاب معمولا در اندازههای مختلفی چاپ می‌شود و بستگی به حجم کتاب دارد و بیشتر یک امر سلیقه‌ای می‌باشد، اما کتابها در اندازه‌های زیر چاپ می‌شوند:

• قطع جیبی ۱۵x۱۱
• قطع پالتویی ۲۱x۱۲
• قطع رقعی ۲۱x۱۴
• قطع خشتی (مربعی) ۲۱x۲۱
• قطع بیاضی ۲۲x۲۹ (در این قطع عرض کتاب بیشتر است) قطع وزیری ۲۴*۱۷
• قطع بیاضی بزرگ ۲۴x۳۴
• قطع رحلی کوچک ۲۹x۲۲
• قطع رحلی بزرگ ۳۴x۲۴
• قطع سلطانی ۴۹x۳۴

 البته بیشتر کتابها در اندازه وزیری چاپ می شوند.

منبع:ویکی پدیا(دانشنامه آزاد)

شمای یک کتاب معمولی

۱ - نوار روی جلد
۲ - لب‌برگردان
۳ - آستر بدرقه
۴ - روکش جلد
۵ - لب بالا
۶ - لب جلو
۷ - لب پایین
۸ - صفحه سمت راست
۹ - صفحه سمت چپ
۱۰ - حاشیه عطف

معرفی اثری از ادوارد براون

ادوارد براون(تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر)

مترجم: رشید یاسمی

.
تحقیقات و تألیفات ارزشمند براون در زمینه تاریخ ادبیات و نظم و نثر فارسی و تصحیح و نشر متون کهن به روش علمی و انتقادی جدید، از خدمات بزرگ و بسیار پرارزش او به فرهنگ ایران بوده است. تاریخ ادبی ایران در چهار جلد، مفصلترین و جامعترین تألیف در این زمینه به زبان‌های اروپایی است. شمار آثار بزرگ‌ ادوارد براون اعم‌ از تألیف‌ و ترجمه کتابهای‌ فارسی‌ ۱۸ مجلد است‌. افزون‌ بر اینها، براون‌ ۳۲ رساله متوسط یا کوچک‌ و ۱۳ دیباچه‌ به‌ زبان‌ انگلیسی‌ بر کتب‌ فارسی‌ یا عربی‌ دیگران‌ نوشته‌ است‌.

فهرست:
مقدمه
پیش گفتار مؤلف
بخش اول- نکات عمده ی تاریخ ایران در چهار قرن اخیر
فصل اول: نظریات کلی درباره ی سلسله ی صفویه
فصل دوم: از ظهور قدرت صفوی تا سال 930 هجری
فصل سوم: اوج و حضیض قدرت صفویه از زمان شاه تهماسب تا عهد سلطان حسین
فصل چهارم: نکات عمده ی تاریخ ایران در دو قرن اخیر
بخش دوم- شعر فارسی در چهار قرن اخیر
فصل پنجم: بررسی کلی شعر دوران اخیر و به ویژه شعر مذهبی ایرانیان
فصل ششم: دوران قبل از قاجار
فصل هفتم: شعرای زمان قاجار
فصل هشتم: مذهب شیعه و نمایندگانش
فصل نهم: نثرنویسان تا سال 1266 هجری
فصل دهم: مهم ترین پیشرفت های سال های اخیر
پیوست: کتابی بی نام با نامی تازه (درباره ی نقطة الکاف و تاریخ بابیه)
فهرست نام اشخاص
فهرست نام کتاب ها، مجلات و روزنامه ها
فهرست نام سلسله ها، فرقه ها، قبایل و طوایف
فهرست تفصیلی مطالب

به مناسبت آغاز ماه محرم

ماه  محرم  یا محرم‌الحرام نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و به اعتقاد مسلمانان از جملهٔ ماه‌های حرام است. به‌همان‌گونه که پیش از ظهور اسلام، در دوران جاهلیت، جنگ و خونریزی در این ماه‌ها ممنوع بود، محمد نیز همان را تأیید کرد.

حسین بن علی

حسین از همان ابتدا بیعت با یزید را نپذیرفت. یزید نامه‌ای به حاکم مدینه نوشت و به او دستور داد که از حسین برای یزید بیعت بگیرد و اگر حاضر نشد او را به قتل برساند. حسین پسر علی موافق راه و روش حکومت هم عصر خود نبود. بنابراین حاضر به بیعت کردن با یزید نشد و با خانواده خود برای حج از مدینه به مکه رفت.

در این هنگام عده‌ای از مردم کوفه که از مرگ معاویه با خبر شده بودند نامه‌هایی برای حسین نوشتند و از او خواستند تا به عراق و کوفه بیاید. حسین نیز که مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاده بود، خود مراسم حج تمتع را به عمره تبدیل کرد و بطرف کوفه حرکت نمود. ابتدا شماری از مردم کوفه با مسلم بن عقیل همراه شدند؛ اما با ورود عبیدالله بن زیاد که از طرف یزید به حکومت کوفه گمارده شده بود و خبر آورده بود که حسین مراسم حج را نیمه کاره گذاشته و قاضی شریح فتوای قتل او را داده‌است و مردم کوفه را تهدید کرده بود مسلم را ترک کنند تا بلکه حسین را از ترک حج و آمدن به کوفه منصرف کرده و مانع بیعت مردم کوفه با وی شوند، مردم کوفه بیعت خود را از حسین پسرعلی پس گرفتند و به مخالفت با حسین پسر علی روی آوردند. او سرانجام در روز دهم محرم سال شصت و یکم هجری قمری (برابر بیست و یکم مهرماه سال ۵۹ خورشیدی) به همراه ۷۲تن از یارانش کشته‌شدند. شیعیان همه سال سالروز کشته شدن حسین را با مراسم مذهبی و عزاداری پاس می‌دارند.

عاشورا، دهمین روز از ماه محرم در گاه‌شماری هجری قمری، روز مقدس مسلمانان است. شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است که با گاه‌شماری هجری خورشیدی این روز برابر با سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۵۹ خورشیدی است. هرچند براساس گاه‌شماری هجری قمری قراردادی این روز با چهارشنبه، ۲۱ مهر تطبیق داده می‌شود. در این روز حسین بن علی – امام سوم شیعیان – و یاران وی در رویداد کربلا در جنگ با لشکر یزید کشته شدند و مسلمانان در آن سوگواری می‌کنند. در مناطق شیعه نشین مراسم عزاداری برگزار می‎‏‌شود. در تقویم رسمی ایران، افغانستان، عراق، پاکستان و هند این روز تعطیل می‌باشد

.

عاشورا در لغت به‌معنای «دهمین» است.

سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. از علی بن حسین چنین روایت شده‌است:

پس از حادثهٔ عاشورا، هیچ بانویی از بانوان بنی‌هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانهٔ هیچ یک از بنی‌هاشم دودی که نشانهٔ پختن غذا باشد، بلند نشد، تا آن‌که، ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعهٔ خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته‌ایم.

فهرست کتب جدید کتابخانه

بدینوسیله فهرست کتب ارسالی نهاد کتابخانه ها در مهر 93 به کتابخانه لیسار جهت بهره برداری اعضای محترم

اعلام میگردد.

1:فرهنگ نامه علوم تجربی مدرسه،

2:پرواز شبانه(رمان)

3:نرم افزارماهنامه شیعه(cd)

4:بزرگترین فریضه

5:اهمال کاری

6:خاطرات زندان

7:دره گل سرخ

8:کوه شیشه ای(رمان)

9:دانستنی ها و احکام ازدواج

10:درچشم من طلوع کن(رمان)

11:ریاضیات کانگرو12جلد 6 مجلد

12:دختر شینا

13:محمد(ص) و پیامبران

14:پرستو در قاف(سفرنامه حج)

15:سوران سرد

16:آموزش سواد اطلاعاتی

17:مساته ریاضی 99

18:چیستان

19:ماخذ شناسی

20:علوم کتابداری و اطلاع رسانی

21:شاداب سازی محیط کتابخانه های عمومی

22:مرجع شناسی عمومی لاتین

23:آماده سازی منابع اطلاعاتی

24:اطلس نبردهای ماندگار(دفاع مقدس)